تهویه و اصول جابجایی هوا در ساختمان
معماری صحیح یکی از مباحثی است که از از گذشته در کشور ما مد نظر بوده و از قدیم الایام یکی از اصول معماری، توجه به شرایط اقلیمی هر منطقه بوده است.به شکلی که در اکثر نقاط کشور با توجه به اقلیم آب و هوایی سبک معماری نیز متغیر بوده و سعی شده که ساخت و ساز بنا با توجه به شرایط اقلیمی و آب و هوایی هر منطقه باشد.
در گذشته زمانی که امکانات رفاهی و تهویه مطبوع و سرمایشی و گرمایشی به شکل امروزی نبوده، ساختار معماری باید به شکلی می بوده که به صورت طبیعی تهویه و سرمایش و گرمایش خانه ها و بناها به بهترین شکل ممکن انجام گیرد. امروزه هم با توجه به شرایط آب و هوایی هر منطقه معماری ها متغیر است و معماران سعی می کنند با استفاده از اقلیم شناسان شرایط آب و هوایی را سنجیده و بنایی را مناسب با اقلیم هر منطقه ساخته و بیشترین استفاده را از منابع طبیعی و خدادادی ببرند. استفاده کردن از منابع طبیعی هر منطقه و سبک مناسب با این شرایط سبب صرفه جویی در مصرف انرژی، سوخت، بالابردن کیفیت زندگی، آسایش، رفاه و بهداشت محیط مسکونی می گردد. به طور مثال: با توجه به قیمت سرسام آور سوخت های حرارتی استفاده از انرژی خورشیدی برای سیستم های گرمایشی بهترین گزینه است؛ البته به شرطی که با نظر کارشناسان طوری طراحی انجام شود که مانع سیستم های سرمایش در فصل گرما نباشد وگرنه نه تنها مفید نیست بلکه میتواند مضر هم باشد.
می توان گفت که گاهی اوقات طراحی اشتباه داخل بنا مثل جانمایی غلط پنجره ها و یا عدم استفاده از تهویه طبیعی و استفاده نکردن از سایه سبب این شود که داخل ساختمان به یک تنور تبدیل شده، به طوری که استفاده از وسایل سرمایشی نیز پاسخگو نبوده و سبب افزایش مصرف و اتلاف انرژی گردد، به شکلی که حتی اگر هوای بیرون مطبوع و خنک باشد اما با توجه به معماری غلط ساختمان داخل بنا همواره گرم باشد.
تهویه:
جابجایی هوا را تهویه می گویند، به اینصورت که هوای داخل ساختمان با هوای بیرون جابجا گردد. تهویه طبیعی مستلزم این است که برای این کار از هیچ دستگاه تاسیساتی استفاده نشده باشد و ساختار بنا به شکلی باشد که به صورت طبیعی هوای ساختمان با هوای تازه بیرون جابه جا گردد.
از دیرباز در ایران و جهان این مدل تهویه برای انتقال گرما از طریق همرفت استفاده می شود.
مزایای تهویه:
1-سرعت جریان هوا را بیشتر می کند
2-دمای هوا را خنک می کند
3-باعث بهبود و افزایش اکسیژن محیط می گردد
این نکته را باید مد نظر داشت مهمترین هدف تهویه کنترل هوای داخلی با توجه به شرایط اقلیمی و فصول سال است .
گاهی برای جابجایی هوا، سرعت جابجایی مد نظر است و گاهی هم افزایش اکسیژن و گاهی به جریان انداختن هوا، مثلا در فصل سرما و زمستان هدف از تهویه فقط باید جابجایی هوا جهت تامین اکسیژن مورد نیاز ساکنین باشد. و این تهویه نباید طوری باشد که با سرعت، هوا جابجا گردد و باعث هدر رفت گرما و افزایش سرما گردد.
انواع تهویه طبیعی:
1-تهویه عبوری(افقی)
2-تهویه دودکشی(عمودی)
نتیجه گیری:
تهویه نقش مهمی در آسایش و هدر نرفتن انرژی و سوخت دارد و اگر در ساختمان ها و بنا ها اصول کارشناسی مد نظر قرارگیرد و شرایط اقلیمی هر منطقه ای مورد توجه قرار گیرد و معماری و طراحی مناسب با آن شرایط محیطی صورت پذیرد سبب این خواهد شد که هم انرژی کمتری هدر رود و هم آسایش بیشتری برای ساکنین فراهم گردد، پس باید اصول طراحی و ساخت تهویه های طبیعی را دانست و به کار برد.
نویسنده: فرید لطفی
