آشنایی با خاموش کننده های دستی (انواع کپسول های آتش نشانی)
یکی از وسایل اطفاء حریق استوانه فلزی محکمی است که قابلیت حمل داشته حداکثر 14 کیلو گرم وزن داشته یا ظرفیت معادل 14 لیتر داشته باشد و برای خاموش نمودن آتش بکار می رود کپسول آتش نشانی نام دارد.
دستگاه ها و وسائل دستی اطفاء حريق انواع مختلفی دارند یکی از وسایل اطفاء حریق استوانه فلزی محکمی است که قابلیت حمل داشته حداکثر 14 کیلو گرم وزن داشته یا ظرفیت معادل 14 لیتر داشته باشد و برای خاموش نمودن آتش بکار می رود کپسول آتش نشانی نام دارد.
اولین بار در سال 1816 اولین خاموش کننده دستی آتش توسط یک ناخدا کشتی اختراع شد در 1912 اولین خاموش کننده کف شیمیایی در 1935 اولین خاموش کننده آب و Co2 و در سال 1957 اولین خاموش کننده پودری وارد بازار شد و در نهایت در سال 1964 اولین خاموش کننده خودکار وارد بازار شد.
خاموش کننده های دستی که به کپسول های آتش نشانی معروف هستند برای خاموش کردن حریق های کوچک و در لحظات اولیه آتش سوزی بکار می روند.
آتش چیست
هنگامی که سه عامل حرارت یا جرقه(HEATH)، مواد سوختنی(FUEL) و هوا یا اکسیژن(AIR) در مجاورت هم قرار بگیرند آتش بوجود می آید که به این سه عامل مثلث آتش گفته می شود.
انواع آتش
آتش نوع A: به حریقی گفته می شود که در اثر جامدات ایجاد می شود مانند چوب
آتش نوع B: حریقی که در اثر مایعات اشتعال زا بوجود می آید مانند بنزین
آتش نوع C: حریقی که در اثر گاز ها بوجود می آید مانند گاز بوتان
آتش نوع D: حریقی که بوسیله مواد الکتریکی ایجاد می شود مانند اتصالات برقی
آتش نوع E: حریقی که در اثر فلزات قابل احتراق ایجاد می شود فلزاتی مانند سدیم، پتاسیم، منیزیوم و اورانیوم
کپسول های آتش نشانی بر اساس مدلی که دارند به دسته های مختلف تقسیم بندی می شوند.
انواع کپسول (خاموش کننده) های آتش نشانی
1- کپسول آتش نشانی محتوی آب (رنگ کپسول به رنگ قرمز)
2- کپسول آتش نشانی محتوی کف (رنگ کپسول خردلی یا قرمز با نوار خردلی)
3- کپسول آتش نشانی محتوی پودر (رنگ کپسول آبی یا قرمز با نوار آبی)
4- کپسول آتش نشانی محتوی گاز(Co2، هالوژن)(رنگ کپسول های حاوی Co2 مشکی با قرمز با نوار مشکی و رنگ کپسول های حاوی هالوژن سبز یا قرمز با نوار سبز است)
در ایران تمامی کپسول های آتش نشانی قرمز رنگ هستند و توضیحات مربوطه روی کپسول نوشته شده است.
بسته به نوع حریق کپسول مورد استفاده متفاوت است برای مثال برای حریق های لوازم الکتریکی و برقی نمی توان از کپسول آب استفاده کرد و یا برای آتش سوزی منزل از کپسول پودری استفاده کرد.
خاموش کننده های پودری و گاز Co2 از رایج ترین نوع خاموش کننده های مورد استفاده هستند.
خاموش کننده های پودری برای انواع مختلف حریق های مایعات قابل اشتعال(گروه B) بکار می روند و محتوی پودری سمی است که در محیط های بسته موجب کاهش قدرت بینایی شده و در طولانی مدت باعث التهابات ریه می شود. بیشترین اشکال این خاموش کننده کلوخه شدن پودر در داخل کپسول آتش نشانی است.
خاموش کننده های گاز Co2 به صورت فشرده گاز داخل کپسول به صورت مایع در آمده است بعلت فشار زیادی که به بدنه وارد می شود جنس بدنه از فولاد و بدون درز ساخته می شود.
گاز Co2 غیر قابل اشتعال است سطح آتش را پوشانده و جایگزین اکسیژن می شود و در نتیجه با نرسیدن اکسیژن به آتش اطفاء حریق صورت گرفته و آتش خاموش می شود. همچنین دی اکسید کربن در یک فضای بسته بدون تهویه باعث کاهش میزان اکسیژن در نتیجه باعث بیهوشی و حتی مرگ افراد می شود و مه ناشی از Co2 باعث کاهش بینایی نیز می شود. در هنگام استفاده برای اطفاء حریق باید مراقب بود که اعضای بدن با قسمت شیپوری شکل کپسول تماس پیدا نکند زیرا باعث سوختگی پوست در اثر سرما می شود.
| نوع کپسول | نوع آتش |
| آب | A |
| کف | A,B |
| پودر | A,B,C,E |
| گاز | Co2 A,B,E |
| گاز هالوژن | A,B,E |
اطفاء حریق
هرگاه یکی از اضلاع مثلث آتش نباشد حریق اتفاق نمی افتد پس برای از بین بردن آتش از بین بردن یکی از سه عامل ایجاد کننده آتش کافی است. به این ترتیب که یا آتش خفه شود و اکسیژن به آن نرسد یا سرد شود و حرارت نداشته باشد و یا ماده سوختنی به آن نرسد در نتیجه آتش خاموش خواهد شد.
اطلاعات یک خاموش کننده دستی
نوع خاموش کننده بکار رفته
علامت استاندارد
وزن کپسول
تاریخ شارژ و انقضا
نوع حریق
دستورالعمل استفاده
نام شرکت سازنده
اقدامات اولیه برای اطفاء حریق
اولین اقدام قطع کردن فوری جریان برق و گاز است و سپس شناسایی عامل ایجاد کننده حریق
رعایت فاصله مناسب 1.5 تا 3 متر از حریق جهت استفاده از کپسول
اطمینان از پر بودن کپسول سر و ته کردن کپسول
کشیدن ضامن و فشار دادن اهرم کپسول
در صورتی که حریق در فضای بسته باشد نباید بلافاصله پنجره ها رو باز کرد.
دستگاه های خاموش کننده دستی همانطور که از نام آنها معلوم و مشخص است صرفا برای حریق های کوچک ویا اقدامات اولیه جهت حریق استفاده می شود. در نظر داشته باشید برای حریق های گسترده تر و عدم پخش شدن و گسترش بیشتر آتش حتما با مرکز آتش نشانی تماس گرفته شود.
